انطباق با لذت

یکی از مسائلی که باعث جستجوی همیشگی ما در رابطه با شادکامی می شود، این است که وقتی مطلبی باعث شادکامی می شود، بر اثر زمان به آن عادت می کنیم و دیگر مانند اولین باری که با آن موضوع روبرو شدیم شادی را به همان نسبت تجربه نمی کنیم. سوال بسیار مهمی که در این رابطه مطرح می شود این است که ما چرا شاد نمی مانیم؟ چرا الان پس از گذشت چندین سال به اندازه روز فارغ التحصیلی از دانشگاه، شاد نیستید؟ و یا چرا به همین شکل به اندازه روزی که مادربزرگ خود را از دست دادید ناراحت نیستید؟ یکی از دلایلی که در این باره عنوان می کنند این است که افراد به آنچه بر سر راه زندگی قرار می گیرد، عادت می کنند. واژه "انطباق با لذت" یعنی تمایل افراد برای عادی سازی اثر تکراری که از تجربه های عاطفی رخ می دهد و یا به عبارت ساده تر یعنی عادی شدن تجربه های عاطفی. 

برکمن و کمپل و بولمان در سال 1978 پژوهشی بر روی تاثیر عاطفی اثرات برنده شدن در لاتاری و مقایسه آن با رنج ناشی از یک تصادفی که منجر به معلولیت افراد شده باشد پرداختند و اجرای این پژوهش منجر به مشاهده و ثبت مفهوم "انطباق با لذت" در رابطه با اتفاقات مهم، مثبت و منفی گردید. اگر از افراد سئوال کنید که فردی که در یک لاتاری بسیار بزرگ مقادیر زیادی پول برنده شده، آیا تا آخر عمر شاد خواهد بود؟ و آیا شخصی که در یک تصادف از ناحیه پا فلج می شود تا آخر عمر افسرده، ناراحت و غمگین می شود؟ 

با اینکه با توجه به شیوه نگارش مقاله شاید بتوانید ادامه متن را حدس بزنید؛ اما قبل از ادامه لختی با خود صادقانه بیاندیشید. واقعا در درون خود نسبت به این موضوع چگونه فکر می کنید.

نتایج پژوهش انجام شده با باور اکثر افراد همخوانی ندارد. عواطف دو گروه در شکل زیر نمایش داده شده است. آنچه شکل زیر نشان می دهد این است که با گذشته زمان، سطح شادکامی برندگان لاتاری و آسیب دیدگان در تصادف به سطح شادکامی افراد پیش از برنده شدن و آسیب دیدن در تصادف باز خواهد گشت.

بر طبق آنچه در شکل زیر دیده می شود برنده شدن لاتاری و یا تصادف منجر به حادثه به صورت طبیعی باعث تغییر در میزان شادکامی می شود، ولی این اثر پس از گذشت مدت زمان معینی از بین رفته و سطح شادکامی افراد به حالت پایه خود باز می گردد.

اجازه دهید تا این مطلب را با مثال دیگری توضیح دهیم. تصور کنید که مدتها است که برای یک شام لذیذ با خانواده خود برنامه ریزی کرده اید تا برای صرف کباب به بیرون از منزل بروید. خوردن اولین سیخ کباب به همراه خانواده برای شما طبیعتا بسیار لذت بخش است، خوردن دومین سیخ کباب هم همینطور، ولی این لذت تا کجا ادامه می یابد؟ در ادامه، تنها کاری که شما انجام می دهید خوردن غذاست، آن هم نه برای لذت بردن بلکه برای سیر شدن.

به طور کلی دانشمندان اعتقاد دارند که انطباق با لذت دارای خاصیت انطباقی برای بقا است (فردریک و لوونشتاین 1999). این استدلال از آنجایی شکل گرفته که اساسا واکنشهای عاطفی ما اطلاعات بسیار کارآمد و مفیدی را در رابطه با محیط برایمان فراهم می کنند. به عنوان مثال، وقتی شما بر لبه یک صخره ایستاده اید، به طور قطع می ترسید، همین ترس باعث می شود تا رفتار مناسب با این موقعیت را انتخاب کنید. یعنی واکنش عاطفی، به زنده ماندن فرد کمک کرد. اما اگر با گذر زمان احساسات تغییر کرده به سطح پایه باز نگردد و فرد نتواند بین اتفاقات با اهمیت (یعنی اطلاعات جدیدی که از محیط دریافت می کند و به معنی آن است که خطر رفع شده است) و اتفاقات نه چندان مهم (یعنی عدم وجود اطلاعات روشن از محیط) تمیز قائل شود، وضعیت زنده ماندن او بسیار بهم ریخته خواهد شد. و دیگر این پیام هایی که از احساسات عاطفی خود دریافت می کرد نمی تواند به روشنی کمک کننده برای زنده مانی او شود. 

اگر افراد خاصیت "انطباق با لذت" را نداشته باشند، وضعیت بحرانی تجربه خواهند کرد و از احساسات شدید و خلق بالای خود خسته شده و توانایی تشخیص تغییرات مهم در محیط اطراف خود را از دست می دهند. با توجه به آنچه گفته شد همانطور که اگر در یک استخر آب سرد شیرجه بزنید، پس از چند دقیقه، سرما را کمتر احساس می کنید، با سطوح مختلف ترس، لذت و سایر احساسات خوشایند و یا نا خوشایند نیز انطباق پیدا می کنید. 

توجه به این مطلب باعث می شود تا جواب سوال مهم تری را نیز پیدا نماییم، که چرا پول بیشتر، آب و هوای بهتر و یا به صورت کلی شرایط بیرونی مناسب تر قابلیت خود را برای بهبودی میزان شادکامی ما از دست می دهند؟

[کپی برداری و نقل تمام یا قسمتی از این مطلب به هر شکل (از جمله برای همه نشریه ها، وبلاگ ها و سایت های اینترنتی) بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: سایت انتخاب بهتر” ممنوع است و شامل پیگیرد قضایی می شود]