جراتمندی یک مهارت اجتماعی است که تا حدود زیادی مبتنی بر ارتباط موثر و همزمان احترام گذاشتن به افکار و آرزوهای دیگران است. افراد جراتمند به وضوح و با احترام خواسته‌ها، نیازها، انتظار‌ها و حد و مرزهای خودشان با دیگران را مطرح می‌کنند و هیچ ابهامی در زمینه اینکه این افراد چه می‌خواهند و چه انتظارهایی دارند باقی نمی‌گذارند. 

افرادی که جراتمندی قابل توجهی دارند، از اینکه از حقوق و شیوه نگرششان دفاع کنند خجالت نمی‌کشند و به هیچ عنوان دست از تلاش برای تحت تاثیر قرار دادن دیگران بر نمی‌دارند. این افراد هم نسبت به دریافت بازخورد و هم دریافت تعریف و تمجید گشوده هستند. خبر خوب این است که جراتمندی را می‌توان با تمرین‌های عملی و تجربه‌های مختلف بهبود داد.

اهمیت جراتمندی

فرد جراتمند به وضوح در مورد آنچه می‌خواهد و دوست دارد صحبت می‌کند و مرزهایش را با صراحت ترسیم و اعلام می‌کند، ولی اگر این خواسته‌ها توسط دیگران برآورده نشود، داد و بیداد نمی‌کند و هیچ انتظاری هم برای برآورده‌سازی خواسته‌هایش ندارد. قابلیت این افراد برای جراتمند بودن به آنها اجازه می‌دهد تا به دیگران پیشنهادهای مختلف بدهند و برای دفاع از حقوق خودشان و دیگران به شکلی غیرپرخاشگرانه برخیزند. همین جراتمندی به این افراد اجازه  می‌دهد تا در مقابل قلدری و افرادی که از نظر اجتماعی سوء استفاده می‌کنند، مقاومت کنند و تسلیم نشوند.

از نظر شناختی افراد جراتمند، حتی زمانیکه تحت تنش‌های زیادی قرار دارند، باز هم افکار اضطرابی کمتری را تجربه می‌کنند. از نظر رفتاری افراد جراتمند بدون بی‌ادبی، مستحکم و قاطع هستند. این افراد نسبت به احساس‌های خوشایند و ناخوشایند بدون پرخاشگری و یا بدون اینکه به سمت انفعال حرکت کنند، واکنش نشان می‌‌دهند. 

جراتمندی چه منفعت‌هایی دارد؟

جراتمندی منافع زیادی دارد، از کاهش اضطراب و افسردگی گرفته تا احساس عاملیت بیشتر و داشتن روابطی بهتر. افزایش جراتمندی معمولا با افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس همبستگی دارد.

عدم وجود جراتمندی چه آسیب‌هایی ممکن است به همراه داشته باشد؟
افرادی که جراتمندی مناسبی ندارند، ممکن است نسبت به انتقاد و دریافت بازخورد حساسیت زیادی داشته باشند. از طرفی ممکن است بیش از اندازه منفعل باشند و احساس عدم امنیت، اضطراب و حتی کم بودن عزت نفس را تجربه کنند. با چنین افرادی ممکن است مانند افراد درجه دوم و بی‌اهمیت رفتار شود. در شدید‌ترین حالت ممکن است چنین افرادی هیچ نگرشی نسبت به آنچه در زندگی می‌خواهند نداشته باشند. 

چرا برخی انسان‌ها جراتمند نیستند؟
افرادی که معمولا خودشان را جراتمندانه ابراز نمی‌کنند یا نمی‌توانند چنین کاری کنند، معمولا در اعماق وجودشان باوری به ارزشمندی خودشان ندارند. چنین افرادی به خودشان شک دارند و از ترس پیامد‌های انجام هر کاری درگیر شک و تردید می‌شوند. افرادی که جراتمند نیستند معمولا از امتحان کردن چیزهای جدید خودداری می‌کنند و معمولا اهدافشان تحت تاثیر تمایل‌ها و خواسته‌های دیگران شکل می‌گیرد.

چطور جراتمندی بیشتری داشته باشیم.

افراد جراتمند معمولا از خودشان اعتماد به نفس نشان می‌دهند. این افراد ارتباط چشمی با دیگران را حفظ می‌کنند، وضعیت قرار‌گیری بدنشان مناسب است و از زبان بدن مناسبی استفاده می‌کنند. این افراد افکار و باورهایشان را صادقانه و منطقی بیان می‌کنند و دیگران را نیز تشویق می‌کنند تا همین کار را انجام دهند. 

جراتمند بودن یعنی توانایی صحبت و دفاع کردن از حقوق خود بدون بی‌احترامی به حقوق دیگران است. جراتمندی نیازمند مدیریت تنش‌ها و استرس، حل مسئله‌ها و مشکلات به محض اینکه به وجود می‌آیند و حفظ آرامش فارغ از چگونگی واکنش نشان دادن دیگران است. 

رفتارهای جراتمندانه چه رفتارهایی هستند؟

افراد جراتمند می‌توانند صادقانه افکار و احساس‌هایشان را به شکلی محترمانه بیان کنند. این افراد فعلانه گوش می‌دهند و نسبت به نگرش دیگران با ملاحظه هستند. افراد جراتمند توانایی مدیریت هیجان‌هایشان را دارند و وقتی اشتباهی می‌کنند به راحتی عنوان می‌کنند.

چگونه بیشتر جراتمند باشیم؟ 

به وضوح آنچه می‌خواهید و نیاز دارید را به دیگران بگویید. به پاسخ‌های دیگران خوب گوش دهید. به احساس‌ها و افکار دیگران احترام بگذارید؛ اگر احساس کردید دیگران در مقابلتان مقاومت می‌کنند، به آنها حمله نکنید و با آنها بحث نکنید، به جای آن راه‌حل‌های احتمالی مورد نظرتان را پیشنهاد دهید. زمانیکه به بن‌بست رسیدید و راه‌حلی برای مشکل به ذهنتان نرسید که بتوانید با طرف مقابلتان به مصالحه برسید، آماده ترک کردن موقعیت و عبور کردن از آن باشید.

لینک مقاله:
https://www.psychologytoday.com/us/basics/assertiveness